Σάββατο 1 Ιουλίου 2017: Με σκοπό να αποδοθεί ο ελάχιστος φόρος τιμής στους μαθητές -αγωνιστές του Εξαταξίου Γυμνασίου Καβάλας (σημερινό 1ο Γυμνάσιο Καβάλας) που δικάσθηκαν στην πόλη μας τον Μάιο του 1932, η Νομαρχιακή Επιτροπή του ΚΚΕ διοργάνωσε σχετική εκδήλωση.

Οι παρευρισκόμενοι που ήρθαν από διάφορα μέρη της Β. Ελλάδας, επισκέφθηκαν σημεία της πόλης ιστορικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος. Κατόπιν ανηφόρισαν προς το Σχολείο μας όπου με μεγάλη συγκίνηση παρακολούθησαν  ομιλίες σχετικές  με την πολύκροτη δίκη. Ανάμεσά τους ήταν οι απόγονοι των τότε μαθητών Βασίλης Ιωαννίδης, Σωτηρέλης Νίκος και Ταχματζίδης Πέτρος καθώς και οι ιστορικοί ερευνητές Τσουμπάκης Νίκος, Παπακοσμάς Κώστας και Απότας Κομνηνός. Παραβρέθηκε επίσης και ο δημοτικός σύμβουλος Ποτόλιας Χρήστος.

Ακολουθεί μια περιληπτική αναφορά στη δίκη των μαθητών τον Μάιο του 1932:

"Στις 6 Μαΐου 1932 ο Εισαγγελέας Σπηλιώτης περατώνει τις ανακρίσεις για την ανακαλυφθείσα κομμουνιστική δραστηριότητα στο Γυμνάσιο της πόλεώς μας και σχηματίζει δικογραφία, όπου στο κατηγορητήριο αναφέρει ότι οι κατηγορούμενοι από τις αρχές Ιανουαρίου μέχρι 25 Απριλίου 1932 οργάνωσαν εις το Γυμνάσιο πυρήνα της «Κομμουνιστικής ομάδας Νέων Πρωτοπόρων» και «ομάδα Αρχειομαρξιστών κομμουνιστών» με στόχο τον προσηλυτισμό ανηλίκων μαθητών και μαθητριών. Από την ανάκριση που διεξήχθη προέκυψαν στοιχεία ενοχής για 12 πολίτες και 23 μαθητές, οι οποίοι παραπέμπονται σε δίκη για παράβαση του Ν. 4229 περί προστασίας του κοινωνικού καθεστώτος (Ιδιώνυμο), και στους οποίους κοινοποιούνται κλητήρια θεσπίσματα, με τα οποία καλούνται να παρουσιασθούν ενώπιον του Πλημμελειοδικείου Καβάλας στις 18 Μαΐου 1932.

Στις 18 Μαΐου 1932 ξεκινάει η ακροαματική διαδικασία ενώπιον του πενταμελούς Πλημμελειοδικείου Καβάλας. Πρόεδρος είναι ο Νικόλαος Κορρές, εισαγγελέας ο Παναγιώτης Σπηλιώτης, πρωτοδίκαι οι Χαράλαμπος Πέρος και Χρίστος Ρόμποκος, γραμματεύς ο Ιωάννης Παπακωνσταντόπουλος.

Η κοινωνία της πόλης με αγωνία και ενδιαφέρον παρακολουθεί τις εξελίξεις. Οι μαθητές είναι παιδιά γνωστών οικογενειών της πόλης. Πλήθος δημοσιογράφων με ειδικές άδειες θα καλύψουν την δίκη, ενώ η αστυνομία χορηγεί σημειώματα ελευθέρας εισόδου σε ορισμένο αριθμό ακροατών.

Οι μαθητές εισέρχονται εις την αίθουσα του δικαστηρίου αγέρωχοι : χωρίς φόβο, συντριβή ή κάτι παρόμοιο. Χαρακτηριστική η παρουσία μεταξύ του ακροατηρίου και ενός ιερέα, ο πατέρας του μαθητή Λάζαρου Αϊβατζίδη. Η μοναδική μαθήτρια κατηγορούμενη Σμαρώ Μηλίδου φαίνεται θαρραλέα και απαντά ευκρινώς παρούσα στην ανάγνωση του καταλόγου των ονομάτων των κατηγορουμένων από τον πρόεδρο. Γίνεται η ανάγνωση των ενενήντα και πλέον μαρτύρων κατηγορίας και υπερασπίσεως και στην συνέχεια αρχίζει η εξέταση των μαρτύρων κατηγορίας (80 μάρτυρες υπεράσπισης και 10 μάρτυρες κατηγορίας).

Μάρτυρας κατηγορίας στοχοποιεί με την κατάθεσή του τους καθηγητές Σωτηράκη, Γεωργακόπουλο, Κοσπεντάρη, Κούκη και τους δημοδιδασκάλους Λαζαρίδη και Μπαρμπουνάκη, αναφέροντας συγκεκριμένα ότι καθηγητές και πολίτες οργάνωναν την κομμουνιστική κίνηση και παρέσυραν θύματα μαθητές, οι οποίοι γαλουχήθηκαν με εθνικά φρονήματα.

Τους καθηγητές, οι οποίοι έσπευσαν να εκδηλώσουν την συμπάθεια τους εις τους κατηγορούμενους μαθητές, τους χαρακτηρίζουν εγκληματίες, διότι δηλητηριάζουν αγνάς ψυχάς και συνεχίζουν εις τα Γυμνάσια και τα σχολεία το φθοροποιόν και αντεθνικό έργο τους. Στο τέλος της αγόρευσης ο Εισαγγελέας υποστηρίζει το κατηγορητήριο εναντίον τεσσάρων πολιτών και ενός μαθητή, ζητεί την επιείκεια για τρεις μαθητές και για τους υπολοίπους ζητεί την απαλλαγή τους, με την αιτιολογία ότι παραπλανήθηκαν και απεκήρυξαν τις ιδέες που στην αρχή ασπάσθηκαν. Οι συνήγοροι υπεράσπισης υποστηρίζουν ότι από την ακροαματική διαδικασία κανένα στοιχείο σαφές προέκυψε και ότι οι καταθέσεις ήταν αβάσιμες και υποθετικές στο σύνολο τους. Στο τέλος ζητούν την απαλλαγή όλων των κατηγορουμένων. Στη συνέχεια ακολουθεί η Απόφαση.

Η ΑΠΟΦΑΣΗ: Στις 20 Μαΐου 1932 επαναλαμβάνεται η διακοπείσα συνεδρίαση. Ο Πρόεδρος του δικαστηρίου διαβάζει την απόφαση με την οποία εκηρύχθησαν ένοχοι για παράβαση των άρθρων 1 και 3 του Ν. 4229 οι Βασίλειος Υψηλάντης, Αργύριος Σπανίδης και ο μαθητής Χαράλαμπος Σωτηρέλης, του άρθρου 3 περίπτωση πρώτη του αυτού Νόμου, οι Ιωάννης Χριστόπουλος, Κων/νος Χαρσούλης και Νικόλαος Φερεσιάδης, ως επίσης και οι μαθητές: Στρατηγόπουλος, Προέδρου, Τάντος, Σμαρώ Μηλίδου και Τσουμπάκης. Για τους μαθητές το Δικαστήριο απεδέχθη πλήρη σύγχυση και τους απήλλαξε. Οι υπόλοιποι λόγω αμφιβολιών απηλλάγησαν.

Το δικαστήριο μετά από λίγα λεπτά εκδίδει την απόφαση με την οποία επιβάλλεται : Στον Βασίλειο Υψηλάντη: φυλάκιση 3 έτη και 2 έτη εξορία. Στον μαθητή Χαράλαμπο Σωτηρέλη: 10 μήνες φυλάκιση και 1 έτος εξορία. Στον Ιωάννη Χριστόπουλο: 60 ημέρες φυλάκιση. Στον Κώστα Χαρσούλη: 20 ημέρες φυλάκιση. Στον Νικόλαο Φερεσιάδη: 30 ημέρες φυλάκιση."

Πηγή: ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΤΑ 1932-34 ΚΑΙ ΔΙΩΞΕΙΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥΣ ,  Νικολάου Τσουμπάκη

http://www.ilak.org/docs/proceedings_c/volume_2/13.pdf